Pracownicy z umiejętnościami miękkimi i znajomością Al poszukiwani. Najnowszy raport z cyklu „Rynek pracy, edukacja, kompetencje”

Wzrost przeciętnego wynagrodzenia, niedobór wykwalifikowanych pracowników, wzrost znaczenia umiejętności miękkich i sztucznej inteligencji – to jedne z wielu faktów na temat pracy w Polsce i na świecie, przytoczonych w najnowszym raporcie z cyklu „Rynek pracy, edukacja, kompetencje”. Publikacja została przygotowana w ramach projektu pozakonkursowego POWER pt. „Rada Programowa ds. Kompetencji”

Z danych GUS wynika, że stopa bezrobocia w listopadzie 2023 r. wyniosła 5 proc. Najtrudniejsza sytuacja była w województwie podkarpackim, warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim. Najlepiej poradziły sobie województwa: wielkopolskie, śląskie, małopolskie i mazowieckie. W urzędach pracy w listopadzie 2023 r. zarejestrowanych było ponad 773 tysięcy osób – o 3,3 proc. mniej niż rok wcześniej. 0 11,8 proc. w ujęciu rocznym wzrosło za to średnie miesięczne wynagrodzenie i wyniosło 7670,19 zł brutto. Polski rynek pracy wciąż dobrze wypada na tle europejskich krajów, jesteśmy drugim po Malcie państwem w Europie z najniższą stopą bezrobocia.

Po raz pierwszy od 2019 r. wśród polskich przedsiębiorców pojawiły się optymistyczne założenia co do rozwoju gospodarczego. 19 proc. pracodawców zakłada wzrost gospodarczy, a 18 proc. spodziewa się recesji. Do końca marca 2024 r. w 33 proc. firm planowane jest zwiększenie zatrudnienia, a w 16 proc. jego redukcja. Aż 64 proc. pracodawców uważa, że ich sytuacja finansowa jest dobra lub bardzo dobra. Przekłada się to na prognozy wzrostu płac – 60 proc. firm zakłada podwyżki wynagrodzeń.

Większość krajów europejskich wskazuje, że największym problemem MŚP są „trudności w znalezieniu pracowników o odpowiednich umiejętnościach”. Aż 38 proc. respondentów badania Komisji Europejskiej „SMEs and skills shortages” wskazało, że w ciągu ostatnich 2 lat było „bardzo trudno” znaleźć i zatrudnić pracowników o odpowiednich umiejętnościach. Największy problem mieli przedsiębiorcy z sektora turystycznego, tekstylnego i budowlanego. Co ciekawe, kwestia ta nie dotyczy Polski. Rodzimi przedsiębiorcy jako najistotniejsze wskazali przeszkody regulacyjne lub obciążenia administracyjne.

Ograniczona liczba kandydatów, ich zupełny brak oraz niespełnienie wymagań dotyczących odpowiednich kwalifikacji, umiejętności i doświadczenia przekłada się na niedobór pracowników w firmach. To z kolei powoduje, że pracownicy zauważają wzrost obciążenia pracą dla obecnej kadry pracowniczej, spadek sprzedaży lub trudności w jej zwiększeniu, obniżenie rentowności oraz wzrostu, spadek produktywności, wzrost kosztów produkcji, trudności w utrzymaniu jakości produktów/usług oraz ograniczenia w działalności badawczo-rozwojowej lub innowacyjnej. Aby poprawić sytuację, 29 proc. firm zdecydowało się na poprawę warunków pracy (m.in. podwyżki wynagrodzeń), 28 proc. wprowadziło dodatkowe szkolenia, a 25 proc. promowało zdrowie pracowników.

Z najnowszej publikacji pracuj.pl „Nowe prawa rekrutacji” wynika, że Polacy wysoko oceniają swoje kompetencje. Wśród najmocniejszych atutów znalazły się: samodzielność wykonywania zadań, zdolność do zdobywania nowej wiedzy, adaptacja do nowych warunków. Najsłabiej ocenili umiejętność zwiększania zarobków, prezencję atutów podczas rekrutacji oraz dobrą intuicję w wyborze miejsc pracy i współpracowników.

Bez wątpienia rośnie zainteresowanie sztuczną inteligencją w praktycznie każdym obszarze życia. Jak wynika z raportu Linkedin „Future of Work Report. AI at Work”, w ciągu ostatniego roku na tej platformie zaobserwowano wzrost rozmów na temat Al aż o 70 proc. Odnotowano także wzrost optymistycznego nastawienia wobec generatywnej sztucznej inteligencji (GAI) – aż 74 proc. pracowników na stanowiskach kierowniczych jest zdania, że wpłynie ona pozytywnie na ich zespoły. Analitycy przewidują, że znajomość sztucznej inteligencji będzie wymagana głównie od osób z wyższym wykształceniem, głównie w sektorze usług profesjonalnych, usług finansowych i produkcji. Wartym odnotowania jest fakt, że na rynku pracy wciąż priorytetem są umiejętności miękkie. Przepisem na sukces będzie umiejętne połączenie umiejętności interpersonalnych z umiejętnościami z zakresu sztucznej inteligencji.

Sztuczna inteligencja stanowi również ważny element we wspieraniu osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Analitycy OECD w raporcie „Using AI to support people with disability in the labour market” wskazali możliwości i wyzwania związane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji do wspierania osób z niepełnosprawnością. Potencjał rozwiązań technologicznych w tym obszarze będzie rósł – aż 45 proc. wskazanych w raporcie projektów było w fazie rozwoju.