Polskie firmy z branży recyklingu tworzą innowacje na skalę międzynarodową

Pojęcie recyklingu jest bardzo dobrze znane już chyba każdemu. Media pokazują coraz więcej drastycznych zdjęć zanieczyszczonych mórz i oceanów, a organizacje pozarządowe tworzą kolejne kampanie edukacyjne, mające zachęcić nas, konsumentów do proekologicznych postaw. Wydaje się, że jako społeczeństwo jesteśmy bardzo świadomi w tej kwestii. Jednak pojedyncze działania, mimo, że bardzo ważne, nie wystarczą, żeby napędzać machinę recyklingu.

Według danych GUS z 2020 r. gospodarstwa domowe produkują łącznie 10,4 mln ton odpadów komunalnych rocznie, zaś przemysł w tym samym czasie wytwarza aż 109,5 mln ton śmieci. Wniosek nasuwa się sam: przemysł musi przetwarzać więcej odpadów.

Główny Urząd Statystyczny (GUS) definiuje odpady nadające się do recyklingu jako użyteczne materiały odpadowe, powstające w procesach produkcyjnych (odpady poprodukcyjne), wyroby zużyte (odpady poużytkowe) oraz wstępnie wysortowane (wysegregowane) frakcje odpadów komunalnych (bez ich przetworzenia) nieprzydatne do bezpośredniego wykorzystania w przetwórstwie przemysłowym. Struktura zużycia materiałów wskazuje, że największym ich odbiorcą jest przemysł, który zużywa 70–100 proc. większości badanych materiałów. Zgodnie
z danymi przedstawionymi w publikacji Gospodarka materiałowa w 2020 r. GUS i Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, w roku 2020 r. nastąpił znaczny wzrost pozyskania odpadów metalicznych przez jednostki produkcyjne i dotyczył przede wszystkim odpadów stalowych
i żeliwnych (o 48,8 proc.) oraz odpadów cyny (o 62 proc.), w porównaniu do roku 2019.

Świadomość społeczna na temat recyklingu jest bardzo ważna. Wiele surowców nadaje się do ponownego wykorzystania. Szkło, papier i tworzywa sztuczne, jeśli są odpowiednio posortowane, nie trafiają na wysypiska, tylko do sortowni. Następnie są transportowane do przetwórni, w których zostają przerobione na nowe produkty. Zastosowanie odpowiedniej technologii czy urządzeń, pozwala, aby z pozoru bezwartościowe materiały dostały „drugie życie”. Doskonale wiemy, jak recyklingować szkło czy plastik, jednak niektóre materiały wymagają odpowiednich badań i innowacji, żeby mogły trafić do ponownego obiegu.

– Coraz więcej firm szuka rozwiązań przyjaznych dla ochrony środowiska. Recykling – nazwijmy to – „trudnych” odpadów wymaga szeregu prac badawczych oraz ogromnego nakładu czasu. Firmy inwestują i wprowadzają technologie, pozwalające na wykorzystanie odpadów, nadających się do recyklingu jako surowców wtórnych. Już teraz widać, że czynimy ogromne postępy w kwestii ponownego wykorzystywania materiałów. Od 2010 r. do 2020 r. wskaźnik recyklingu w Polsce zwiększył się z 15 proc. do 26 proc. Jesteśmy pewni, że kolejne lata przyniosą jeszcze większe wzrosty – powiedział Dariusz Budrowski, Prezes PARP.

Do kompleksowego poradzenia sobie z ponownym wykorzystywaniem odpadów, potrzebne jest wspólne zaangażowanie firm, instytucji oraz ośrodków badawczych. W Polsce coraz więcej przedsiębiorstw wprowadza takie działania. Część z nich jest możliwa do zrealizowania dzięki wsparciu finansowemu Funduszy Europejskich.

Jedynym z takich przykładów jest projekt firmy Hartika, która zauważyła potencjał w niepozornym i dotychczas niewykorzystywanym materiale. Mowa o pyle drzewnym – wcześniej traktowany jako bezwartościowy odpad podczas produkcji mebli. Hartika opatentowała biokompozytor WPC, a także opracowała sposób jego wytwarzania i zastosowanie. Produkt jest obecnie wykorzystywany do produkcji mebli. To rozwiązanie doceniono nie tylko na rodzimym rynku, ale również w całej Europie. Firma otrzymała ponad 11 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich w ramach poddziałania 3.2.1 Badania na rynek Programu Inteligentny Rozwój (POIR).

Recykl Organizacja Odzysku zainwestowała natomiast w prace badawczo-rozwojowe, których skutkiem było wynalezienie innowacji na skalę światową – poliestrowego dodatku stabilizującego nawierzchnie asfaltowe, który jest pozyskiwany w wyniku recyklingu zużytych opon. Jak podają wyniki, zawarte w wyżej wspomnianym raporcie GUS, w 2020 r. struktura przychodów odpadów niemetalicznych, gumowych nadających się do recyklingu w jednostkach produkcyjnych, wynosiła 65 proc. w ramach przychodu z własnej działalności, skupu – 28,4 proc., importu – 6,6 proc. Produkcja dodatku stabilizującego wymaga m.in. zastosowania efektywnych metod rozdrabniania opon i oddzielania kordu tekstylnego od gumy oraz opracowania konstrukcji noży tnąco-rozcierających. Firma otrzymała 20 mln zł dofinansowania w ramach konkursu 3.2.1 Badania na rynek Programu Inteligentny Rozwój.

Dobrym przykładem na działania związane z recyklingiem jest również projekt zrealizowany przez firmę Elektro Bogusław Bargieł. Przedsiębiorstwo stanęło przed wyzwaniem opracowania i zbudowania filtra przydomowej oczyszczalni ścieków. Innowacja jest dedykowana indywidualnym gospodarstwom domowym, zwłaszcza na terenie o rozproszonej zabudowie. Współfinansowane ze środków unijnych przedsięwzięcie firmy ELEKTRO Bogusław Bargieł przyczyniło się bez wątpienia do wzrostu konkurencyjności i innowacyjności beneficjenta na rynku lokalnym oraz krajowym. Dofinansowanie wyniosło niemalże 198 tys. zł i zostało zrealizowane w ramach poddziałania 2.3.2 Bony na innowacje dla MŚP, finansowanego z Programu Inteligentny Rozwój.

Trudne do recyklingu są przedmioty złożone z kilku różnych tworzyw sztucznych. Problem jest jeszcze większy, gdy zawartością odpadów jest substancja szkodliwa dla środowiska. Z takich komponentów składają się m.in. kartridże do drukarek. Firma Green Office Ecologic opracowała system unieszkodliwiania toksycznego proszku tonerowego poprzez odciąganie i filtracje powietrza. Opracowana przez spółkę technologia ma skuteczność zbliżoną do 100 proc. i jest pierwszym tego typu rozwiązaniem w Europie. Projekt otrzymał finansowanie z środków unijnych w wysokości prawie 1,4 mln zł w ramach konkursu 1.3.1 Wdrażanie innowacji przez MŚP Programu Polska Wschodnia.