Jakie wyzwania stoją przed start-upami w 2023 roku?

Zgodnie z danymi z raportu „Polskie startupy” – przygotowanym przez Fundację Startup Poland – o pozycję „polskiej Doliny Krzemowej” rywalizują ze sobą regiony: dolnośląski (z Wrocławiem) i mazowiecki (Warszawa). Trzecim regionem kraju z największą liczbą start-upów jest Małopolska (Kraków). Raport został przygotowany po raz ósmy, a partnerem opracowania, stanowiącego opis rynku w 2022 roku, jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).

W 2022 roku polski rynek start-upów nadal tworzyły głównie młode firmy, ze stażem nieprzekraczającym czterech lat. Założycielami innowacyjnych firm byli najczęściej 30-latkowie (44 proc.), a najwięcej, bo aż jeden na pięć start-upów (21 proc.), powstało w województwie dolnośląskim. Zaraz za nim uplasowały się Mazowsze (20 proc.) i Małopolska (10 proc.). Co trzeci start-up został utworzony przez 20-latka, a jedynie 21 proc. firm przyznaje, że kobiety stanowią więcej niż połowę ich zespołu.

Dwie trzecie polskich start-upów swoje rozwiązania oferują klientom B2B. 39 proc. ankietowanych kieruje usługi do dużych firm i przedsiębiorstw, a 25 proc. – do małych podmiotów gospodarczych. Wśród start-upów – korzystających z zewnętrznego finansowania – najwięcej jest takich, które mają za sobą tylko jedną rundę inwestycyjną, co podkreśla 67 proc. firm. Kwoty zebrane w ramach wszystkich dotychczasowych rund przez start-upy wynoszą najczęściej między 1 a 2 mln zł. Jednocześnie aż 55 proc. założycieli deklaruje, że zauważa istnienie „start-upowej bańki”, uderzającej w poziom wycen polskich biznesów.

Polski rynek start-upów zdominowany jest przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Stanowią one aż 77 proc. uczestników rynku. Najczęściej firmy tworzone są przez 4-10 osób (36 proc. wskazań). Najwięcej, bo aż 69 proc. start-upów korzysta ze sprzedaży jako głównego źródła przychodów. 39 proc. swoje dochody opiera na licencjach.

Zauważalnie wysokie inwestowania uzyskują obecnie firmy z sektora technologii, a wśród nich przodują te – zapewniające rozwiązania w obszarach: energetyki (OZE), cyberbezpieczeństwa, termomodernizacji, ESG, „zielonych” technologii, blockchain, VR, rozwiązań chmurowych, medtech, edtech oraz fintech. Dwie trzecie start-upów oferuje aplikacje. Poproszeni o wskazanie trzech słów kluczowych, najlepiej oddających charakter głównej usługi lub produktu, ankietowani najczęściej wymieniali: AI i machine learning (21 proc.), produktywność i zarzadzanie (14 proc.), analitykę – research tools, business intelligence (13 proc.), HRtech i HR tools, medtech (w obu przypadkach po 12 proc.), usługi finansowe – fintech lub insurtech oraz Big Data (10 proc.).

Przykładem firmy łączącej dwa z najchętniej wspieranych obszarów, tj. nowoczesne technologie z zielonymi rozwiązaniami, jest założony przez kobiety (Izabelę Klusek oraz Elżbietę Häuser-Schöneich) Cleanstock. Start-up oferuje rozwiązanie o tej samej nazwie, będące systemem informatycznym, który pozwala przedsiębiorstwom kompleksowo zarządzać wszystkimi aspektami związanymi z energią elektryczną. Firmy, które posiadają własne źródła wytwarzania energii, dzięki rozwiązaniu Cleanstock zyskują dostęp do wiarygodnych danych o produkcji i konsumpcji energii,
obliczanych i prezentowanych w dowolnych interwałach czasowych, bilansie energetycznym, czy pozostawionym śladzie węglowym. System zapewnia także całościową obsługę procesu: począwszy od założenia spółdzielni energetycznej, poprzez przyłączanie jej kolejnych członków, rozliczanie opłat, obsługę zgłoszeń serwisowych, personalizowane porady energetyczne i rankingi. Podobne rozwiązanie stworzyła firma SELECTRIN – pozwala ono na kompleksowe i zautomatyzowane zarządzanie kosztami i zużyciem energii w firmie. Ujednolica podejście do zarządzania energią w każdym przedsiębiorstwie, bez względu na jego wielkość, umożliwiając podejmowanie trafnych decyzji biznesowych w każdym z następujących obszarów: monitoring, zakupy, finanse, inwestycje. Oba oprogramowania znacząco ułatwiają kontrolę energetyczną innym podmiotom, przyczyniając się m.in. do poprawy ich efektywności energetycznej.

Innowacyjne rozwiązania, proponowane przez start-upy, zaczynają się od pomysłu, a ten najczęściej pochodzi od obserwacji rzeczywistości i dostrzegania w niej niezagospodarowanych obszarów. Od kilku lat polski rynek podbijają popularne aplikacje podcastowe, biblioteki e-booków i audiobooków, które znacznie ułatwiają dostęp do literatury. Co jednak z osobami głuchymi i z niepełnosprawnością słuchową? To pytanie zadała sobie Migoteka. Od tego spostrzeżenia rozpoczęła się praca nad aplikacją skierowaną do miłośników książek, posługujących się językiem migowym. Dostępne dzisiaj migobooki przyczyniają się do wyrównania szans osób niesłyszących w dostępie do edukacji i wspierania ich samodzielności, a samo rozwiązanie zapobiega wykluczeniu głuchych i przeciwdziała dyskryminacji.

Z kolei Okiday pomyślał o jakości życia najmłodszych, którzy często nie najlepiej znoszą podróże. Start-up z dziedziny motoryzacji stworzył modułowe podnóżki do dziecięcych fotelików samochodowych, które podnoszą nie tylko komfort podróży, ale także ich bezpieczeństwo. Produkt wspiera utrzymanie prawidłowej postawy siedzącej dzieci i redukuje problem drętwienia nóg u najmłodszych podróżnych.

Medycyna kocha start-upy, a start-upy medycynę. Innowacyjne rozwiązania bardzo często dotyczą właśnie obszaru zdrowia, a startu-py, z uwagi na swoją specyfikę, przyczyniają się do sprawnego wprowadzania na rynek naprawdę ważnych i potrzebnych rozwiązań, które mają szansę szybko rozwinąć się na znaczącą skalę.

Recogify to start-up z obszaru Medical Imaging, który wspomaga lekarzy w przesiewowej diagnostyce chorób oczu na podstawie cyfrowych zdjęć oka. Sztuczna inteligencja, wykorzystywana w stworzonym przez firmę oprogramowaniu, pozwala wykryć zmiany takie jak na przykład retinopatia cukrzycowa, jaskra czy degeneracja plamki żółtej. Ideą, jaka towarzyszyła twórcom w budowaniu firmy, była chęć uratowania wzroku wielu pacjentów, którzy mogli mieć dotychczas utrudniony dostęp do ochrony zdrowia.

Przesiewową diagnozę chorób ułatwia również Spectrum Insights, MedTech zorientowany na wykrywanie chorób demencyjnych, z naciskiem na Alzheimera. Szybka diagnoza jest szansą na powstrzymanie rozwoju schorzenia i poprawę jakości życia pacjentów. Technologia obiektów dźwiękowych oraz sztuczna inteligencja ułatwiają wykrycie choroby na wczesnym jej etapie, a jest to możliwe dzięki wykorzystaniu głosu jako biomarkera.

Rozwiązania z zakresu B2B, dominujące na polskim rynku start-upów, to szerokie spektrum obszarów biznesowych z przestrzenią na innowacje. Od złożonego zarządzania firmą, po kontakty z klientem – możliwości jest nieskończenie wiele. Fonseka IT swoją niszę znalazła w bezpieczeństwie spotkań online, które na stałe już wkroczyły do środowiska biznesu. Opracowana przez start-up platforma usługowa VOTEKA, umożliwia prowadzenie spotkań online o charakterze biznesowym oraz decyzyjnym i wykorzystuje technologię biometrii głosowej. Pozwala ona na ciągłą weryfikację i identyfikację uczestnika spotkania online również wtedy, kiedy obraz z kamery jest niedostępny. Biometria głosu jako jedyna pozwala także na uwierzytelnienie konkretnych, wypowiadanych przez uczestnika spotkania treści.

A co ze sprawnym podpisywaniem umów? Legalspot stworzyło platformę, umożliwiającą automatyzację skalowalnych czynności, realizowanych przez działy prawne przedsiębiorstw. Automatyzacja ta dotyczy w głównej mierze cyklu generowania i podpisywania umów. Rozwiązanie w ciągu kilkunastu minut pozwala automatycznie: wygenerować, obiegowo potwierdzić z pozostałymi działami firmy treść danej umowy oraz finalnie, zdalnie przekazać umowę do elektronicznego podpisu. Usprawnia w ten sposób złożony i czasochłonny proces kontraktacji.

Wszystkie przykłady wymienionych wyżej start-upów wsparte zostały przez Fundusze Europejskie w ramach Programu Polska Wschodnia (POPW).

Jak wynika z raportu, obecnie główną barierą dla rozwoju start-upów w Polsce są problemy z pozyskaniem pracowników, przy jednoczesnym szybkim wzroście kosztów ich zatrudnienia. Na ten aspekt zwraca uwagę aż 52 proc. startu-pów. Kolejnymi wyzwaniami będzie adaptacja do nowych warunków prawnych. Blisko jedna trzecia start-upów (28 proc.) wskazuje, że nowe regulacje wymusiły na nich zmianę formy zatrudniania, a 13 proc., że ściąganie talentów zza granicy stało się dla nich trudniejsze.

Rynek start-upów, jak i pozostałe segmenty polskiej gospodarki, staje przed licznymi wyzwaniami, będącymi efektem między innymi kilku, równolegle występujących kryzysów, tzw. „czarnych łabędzi”. Choć na tę chwilę zaledwie 7 proc. biznesów odczuło odpływ zagranicznych inwestorów, spodziewać się należy, że ten trend, podobnie jak w innych krajach, jeszcze się nasili. Warto zatem wspierać młode, szybko rozwijające się firmy, które dzięki swojej innowacyjności mogą stać się motorem nowoczesnej gospodarki.

W ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) na pomoc w rozwoju będą mogły liczyć także start-upy. Programy inkubacji będą realizowane przez wyspecjalizowane ośrodki innowacji, działające w partnerstwie z innymi podmiotami ekosystemu wsparcia przedsiębiorczości start-upowej (m.in. uczelnie, fundusze VC, instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcy).

25 stycznia odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Monitorującego programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027, na którym przyjęto m.in. kryteria wyboru projektów w konkursie o dotację dla start-upów – „Platformy startowe dla nowych pomysłów”.