Sztuczna inteligencja już tu jest. Co czeka rynek pracy w nadchodzącej przyszłości?

W ostatnich tygodniach przez wszystkie przypadki odmieniono Chat GPT – nazwę platformy internetowej, która umożliwia rozmowę ze sztuczną inteligencją (SI). System od firmy OpenAI nie tylko odpowie na każde zadane pytanie, jak popularne wyszukiwarki online, ale także przygotuje za nas strategię komunikacji, obliczy zadanie matematyczne, a nawet napisze pracę dyplomową. A na tym jej możliwości się nie kończą. Zetknięcie się z tą technologią wielu osobom uzmysłowiło, że ich praca może zostać z łatwością zastąpiona przez maszyny. AI (z ang. artificial inteligence – sztuczna inteligencja) jeszcze nigdy nie była tak blisko nas. Co czeka rynek pracy w nadchodzącej przyszłości?

Według raportu Państwowego Instytutu Badawczego NASK „Sztuczna inteligencja w społeczeństwie i gospodarce” z 2019 roku, już cztery lata temu coraz więcej osób w Polsce korzystało z rozwiązań związanych ze sztuczną inteligencją. Wśród najpopularniejszych zastosowań AI wymieniane były między innymi chatboty, które pomagają w obsłudze klientów na stronach internetowych oraz asystenci głosowi, tacy jak Siri czy Alexa. Zaledwie na przestrzeni tych kilku lat rozwiązanie przyjęło się na tyle, że rozmowa z botem to już codzienność.

Sztuczna inteligencja znajduje coraz szersze zastosowanie w biznesie. Jak czytamy w opracowaniu, w 2019 roku w Polsce coraz więcej firm decydowało się na wykorzystanie AI w procesach biznesowych, takich jak analiza danych czy personalizacja oferty dla klientów. Ponadto raport pokazuje, że polskie firmy od kilku lat coraz chętniej inwestują w rozwój własnych rozwiązań, opartych na sztucznej inteligencji. To oznacza, że w najbliższych latach możemy spodziewać się coraz większej liczby startupów i innowacyjnych projektów związanych z AI w Polsce. Jednocześnie, wraz z rosnącym zainteresowaniem sztuczną inteligencją, pojawiają się nowe wyzwania związane z ochroną prywatności i bezpieczeństwem danych. Dlatego też firmy i instytucje powinny zwracać szczególną uwagę na kwestie związane z etyką i odpowiedzialnym wykorzystaniem sztucznej inteligencji.

Zgodnie z raportem „Monitoring trendów w innowacyjności”, przygotowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, do 2025 roku Polska będzie potrzebować około 200 tys. specjalistów ds. sztucznej inteligencji. W tym samym czasie, wartość globalnego AI wzrośnie do ponad 190 mld dolarów, a rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji wdroży 97% największych międzynarodowych firm.

Jak czytamy dalej, sztuczna inteligencja będzie mieć kluczowe znaczenie dla rozwoju przemysłu 4.0. Ekonomiści wskazują nawet, że będzie miała na ludzkość taki wpływ, jak elektryczność czy internet. AI zmieni funkcjonowanie wszystkich branż i wpłynie na rynek pracy. Zgodnie z raportem World Economic Forum z 2018 roku, do 2022 r. dzięki nowym technologiom miało powstać aż 133 mln miejsc pracy. Choć dzisiaj brakuje dokładnych danych, czy przewidywania te się ziściły, po drodze wydarzyła się pandemia COVID-19 wraz ze wszystkimi swoimi skutkami. Z jednej strony spowolniła gospodarki, z drugiej zaś przyspieszyła proces transformacji cyfrowej, ponieważ firmy musiały szybko przestawić się na tryb pracy zdalnej. Ten sam raport w edycji z 2020 roku wskazywał z kolei, że do 2025 roku aż 85 milionów miejsc pracy może zostać zastąpionych w wyniku zmiany podziału pracy między ludźmi i maszynami. Powstać z kolei ma aż 97 milionów nowych miejsc pracy.

Dynamiczny rozwój rozwiązań opartych o SI – jaki nastąpił na początku 2023 roku – to początek nowej rzeczywistości dla wszystkich grup aktywnych zawodowo, który warto wykorzystać na swoją korzyść.

Nie bez znaczenia jest tu także wsparcie państwa w tym zakresie. Jak czytamy we wspomnianym raporcie PARP „Monitoring trendów w innowacyjności”, nadrzędnym celem dla administracji państwowej powinno być podniesienie kwalifikacji osób już działających na rynku pracy, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na specjalistów AI. Polityka Rozwoju Sztucznej Inteligencji na lata 2019-2027, wydana przez Ministerstwo Cyfryzacji, ma na celu wykorzystanie polskiego potencjału intelektualnego i patentów w dziedzinie sztucznej inteligencji oraz przemodelowanie programów edukacji, wsparcie nauki zamówieniami na projekty długoterminowe i stworzenie przestrzeni do prowadzenia eksperymentów i testowania modeli AI.

Polityka rozwoju państwa powinna zakładać tworzenie popytu na produkty i usługi, które wytwarzają wartość dodaną dla polskiej gospodarki, co można osiągnąć poprzez zwiększenie konkurencyjności przemysłu dzięki cyfrowej innowacyjności, przekształceniu „analogowych” produktów, wytwarzanych przez krajowe firmy w produkty cyfrowe oraz przyzwyczajenie społeczeństwa do stosowania cyfrowych produktów.

Rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji wpisują się w założenia programów rozwojowych, dofinansowanych ze środków unijnych, które wdrażane są m.in. przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Firmy mogły skorzystać ze wsparcia Funduszy Europejskich na ten cel w ramach Programu Inteligentny Rozwój (POIR) oraz Programu Polska Wschodnia (POPW).

Przykładem takiej firmy, która w działaniu „Programy Akceleracyjne” (POIR), otrzymała grant na rozwój swojego produktu jest Roboticon. Przedmiotem projektu było przygotowanie i uruchomienie chatbota, umożliwiającego obsługę klienta dla firmy Tauron. W ramach projektu opracowano rozwiązanie, umożliwiające instalację widgetu (chatbota) do komunikacji z klientami w obszarach: kontakt/pomoc (chatbot odpowiadający za obsługę procesu pierwszego kontaktu z klientem); umowy (chatbot odpowiadający za obsługę procesu przepisania umowy/podpisania nowej umowy) oraz fotowoltaika (chatbot zdolny do udzielania odpowiedzi/podpowiedzi dla klienta, umożliwiających podjęcie decyzji związanej z zakupem fotowoltaiki). Innym przykładem firmy, która uzyskała dofinansowanie na wprowadzenie bota, a dokładnie voicebota, jest Teldoc. Rolą wirtualnego asystenta medycznego – działającego w oparciu o AI, programowanie neurolingwistyczne i wiedzę medyczną – było usprawnienie procesu obsługi pacjenta i uczynienie systemu opieki zdrowotnej bardziej wydajnym i „ludzkim”.

Dzięki wsparciu z Programu Polska Wschodnia, przeznaczonemu dla startupów, na rozwój mogła postawić firma z branży IT Ingenious Lab, która sztuczną inteligencję wykorzystała z kolei do budowy narzędzia wspomagającego proces tworzenia modeli graficznych 3D oraz modeli VR. Stworzona przez nią aplikacja usprawnia zarządzanie zestawami wirtualnych obiektów na potrzeby grafik i animacji 3D. Inny system – zaprojektowany przez Recogify Sp. z o.o., oparty na sztucznej inteligencji – wspomaga lekarzy w przesiewowej diagnostyce chorób oczu na podstawie cyfrowych zdjęć oka. System wskazuje stopień zaawansowania potencjalnych zmian patologicznych, takich jak retinopatia cukrzycowa, jaskra, degeneracja plamki żółtej oraz szereg innych. Pozwala na łatwiejszy dostęp do diagnostyki lekarskiej poprzez udostępnienie stworzonego oprogramowania dla szerokiego grona odbiorców – instytucji i użytkowników indywidualnych. Produkt działa w chmurze obliczeniowej (przy możliwości jego instalacji, na życzenie klienta) na podstawie odpowiednio utworzonej licencji.

Rozwój sztucznej inteligencji to zarazem szansa na innowacyjny rozwój polskiej gospodarki, jak i wyzwanie, przed którym stają: biznes, system edukacji i rząd. Nadchodząca rzeczywistość wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje nie tylko wsparcie dla przedsiębiorstw, ale również rozwój kadr i stworzenie odpowiednich ram prawnych. Polska dysponuje ogromnym potencjałem intelektualnym i wieloma patentami w dziedzinie AI, które należy wykorzystać w maksymalny sposób. Jednak, aby to osiągnąć, potrzebne jest silne zaangażowanie zarówno ze strony państwa, jak i przedsiębiorstw oraz środowiska akademickiego. Wtedy Polska może skorzystać na sztucznej inteligencji, zyskując korzyści nie tylko gospodarce, ale również społeczne.

Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) to program, którego celami są: zwiększenie potencjału w zakresie badań i innowacji oraz wykorzystywanie zaawansowanych technologii, wzrost konkurencyjności MŚP, rozwinięcie umiejętności na rzecz inteligentnej specjalizacji, transformacji przemysłowej i przedsiębiorczości oraz transformacja gospodarki w kierunku Przemysłu 4.0 i zielonych technologii.

Skierowany jest on do indywidualnych innowatorów, start-upów, przedsiębiorstw, sektora nauki, konsorcjów przedsiębiorców oraz konsorcjów przedsiębiorców z organizacjami badawczymi, instytucji otoczenia biznesu, czyli ośrodków przedsiębiorczości, ośrodków innowacji, a także instytucji finansowych.

Program oferuje przedsiębiorcom wsparcie na każdym etapie rozwoju, m.in. w obszarach działalności badawczo-rozwojowej (B+R), automatyzacji i robotyzacji, umiędzynarodowienia firmy, wspieraniu projektów o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki czy wsparciu projektów bezpośrednio przyczyniających się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Oferowane wsparcie przewidziano w formie dotacji, instrumentów finansowych, kapitałowych i gwarancyjnych oraz instrumentów łączących finansowanie zwrotne i dotacyjne. Łączny budżet FENG wynosi blisko 8 mld euro.

Innowacyjne rozwiązania można tworzyć i wdrażać dzięki projektom, na które dofinansowanie można pozyskać w uruchomionym od 21 lutego naborze Ścieżka SMART. Pozwala ona na realizację kompleksowych projektów obejmujących prowadzenie prac badawczo-rozwojowych lub wdrożenie innowacji. Dodatkowo, w ramach modułów fakultatywnych, przedsiębiorcy mogą pozyskać środki na rozbudowę infrastruktury badawczej, transformację cyfrową lub zieloną, internacjonalizację i podnoszenie kompetencji kadr.