Raport PARP: dofinansowania dla przedsiębiorców z korzystnym wpływem na polską gospodarkę

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) upubliczniła wyniki trzyletnich badań makroekonomicznych, podsumowujące wpływ Funduszy Europejskich na wskaźniki gospodarcze Polski w latach 2019-2022. Badanie prowadziła WiseEuropa – Fundacja Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych i Europejskich oraz Ecorys Polska Sp. z o.o.

Celem praca badawczych, których wyniki zostały opisane w raporcie pt. „Analiza wybranych działań POIR oraz POPW na poziomie sektorowym i makroekonomicznym za pomocą modelu makroekonomicznego” było zweryfikowanie zmian, jakie zachodzą w polskiej gospodarce pod wpływem środków pomocowych Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) oraz Programu Operacyjnego Polska Wschodnia (POPW), które trafiają do przedsiębiorców za pośrednictwem PARP.

POIR jest programem ogólnokrajowym i jego cele są związane z dążeniem do poprawy poziomu innowacyjności naszych przedsiębiorstw. Natomiast POPW skierowany jest do firm z makroregionu Polski Wschodniej. Wsparcie dla Polski Wschodniej ma na celu zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności tej części kraju, poprzez m.in. tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu innowacyjnych MSP w regionie, wspieranie firm w zakresie działalności innowacyjnej (produktowej, wzorniczej) czy tworzenie nowych modeli biznesowych w celu umiędzynarodowienia działalności MSP.

Analizy zostały przeprowadzone wykorzystując model makroekonomiczny VESPA3, należącym do rodziny Dynamicznych, stochastycznych modeli równowagi ogólnej (DSGE).

Jak wynika z opracowania, realizowane programy operacyjne przyczyniają się do rozwoju nie tylko poszczególnych beneficjentów, ale i wskaźników polskiej gospodarki. Przy analizie pod uwagę wzięto działania o łącznej wartości blisko 9,5 miliarda złotych. Blisko 6,3 mld zł przypadało na Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (POIR), a 3,2 mld zł na Program Operacyjny Polska Wschodnia (POPW).

Interwencja realizowana w ramach wybranych działań PARP finansowanych z POIR i POPW okazała się skuteczna¹, m.in. w zakresie: zwiększenia PKB per capita, poprawy wartości wskaźników aktywności zawodowej, zatrudnienia i bezrobocia, podniesienia produktywności pracy oraz wynagrodzeń, a także pozytywnego wpływu na eksport, innowacyjność (mierzoną nakładami na B+R) czy oddziaływanie na środowisko wspieranych przedsiębiorstw.

Symulacje modelu VESPA3 wskazują, że wydatkowanie środków POIR oraz POPW dodatnio wpłynęło na produkt krajowy brutto w latach 2015-2021. Dotyczyło to zarówno całego kraju, jak i jego dwóch – wydzielonych w symulacjach – podregionów, tj. Polski Wschodniej i reszty kraju. Relatywnie rzecz biorąc, według szacunków wpływ na regionalne PKB w Polsce Wschodniej był silniejszy, sięgając w okresie szczytowym (w latach 2019-2020) poziomu ok. 1,8%. W tym samym okresie wpływ na PKB w reszcie kraju wyniósł ok. 0,8%, a w całej Polsce niewiele mniej niż 1%. Są to wartości, o które PKB zwiększyło się w odniesieniu do sytuacji, w której to interwencja nie zostałaby przeprowadzona (scenariusz bazowy).

Intensyfikacja działalności inwestycyjnej spowodowana dofinansowaniami, prowadziła do zwiększenia zasobów kapitału produkcyjnego oraz wzrostu popytu zagregowanego. Przełożyło się to na wzrost popytu na pracę, wzrost zatrudnienia i spadek bezrobocia. Rosła również produktywność pracy.

Największy wpływ unijnych programów wdrażanych przez PARP na wskaźniki gospodarcze odnotowano na terenie Polski Wschodniej. Jak podają autorzy raportu, jest to wynikiem relatywnie większego wsparcia w stosunku do rozmiaru i stopnia innowacyjności regionalnej gospodarki województw tego regionu. Do województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego skierowana była oferta dofinansowań z obydwu programów objętych badaniem (POIR i POPW).

Wydatkowane środki z obu programów silniej stymulują wzrost konkurencyjności firm w Polsce Wschodniej, w porównaniu z resztą kraju. W przypadku produktywności i płac pozytywne efekty są znacznie bardziej trwałe niż w pozostałej części kraju – wynika to z dodatkowego kapitału (POIR oraz POPW). Wyraźniej obserwowany był także wpływ programów na badania i rozwój, gdzie efekty widoczne są wcześniej i silniej niż na innych terenach Polski.

Jak pokazały dane, efekty uzyskiwane poprzez udzielane dofinansowania rozkładały się różnie w zależności od branży. Najwięcej korzyści odnotował sektor budowlany. Wiązało się to z dużym nakładem inwestycyjnym, gwarantowanym przez Fundusze Europejskie. W szczególności symulacje wykazały, że branża ta charakteryzowała się największym wzrostem obrotów, zatrudnienia i zysków. Był to w dużym stopniu efekt pośredni interwencji i wiązał się z tym, że sektor budowalny był angażowany w projekty realizowane przez wielu naszych beneficjentów.

Działania podejmowane przez PARP w okresie pandemii COVID-19 także nie pozostały bez znaczenia dla polskich przedsiębiorców. Wyróżniały się one dużą, choć krótkookresową skutecznością – czytamy w raporcie. Interwencja, realizowana ze środków POIR oraz POPW, cechowała się wysoką efektywnością w zakresie utrzymania miejsc pracy i ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw.

Jak przyznają zarazem autorzy opracowania, w ujęciu makroekonomicznym działania te nie miały dużego znaczenia dla tempa, w jakim Polska wyszła z pandemicznego kryzysu. Powodem tego jest niewielka skala realizowanych w tym czasie działań.