Sytuacja na rynku pracy. Aktualne trendy i wyniki badań

Z danych Eurostat wynika, że stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w marcu 2023 r. wyniosła 2,8%, podczas gdy w tym samym czasie stopa bezrobocia dla krajów członkowskich UE-27 wyniosła 6%. Lepszy wynik od naszego kraju osiągnęły tylko Czechy (2,6%). W końcu kwietnia 2023 r. rodzime urzędy pracy zanotowały 821,9 tys. bezrobotnych. To aż o 6,4% mniej niż w kwietniu 2022 r. Najwięcej osób bezrobotnych było w województwie mazowieckim (115,8 tys.), a najmniej w lubuskim (16 tys.), jednocześnie w tym czasie w województwie mazowieckim zgłoszono najwięcej (15,8 tys.) wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej.

Na tle krajów Unii Europejskiej, poziom zatrudnienia kobiet jest w Polsce umiarkowany. Wskaźnik zatrudnienia kobiet w wieku 15-64 lata wyniósł w 2021 r. 64% i był nieznacznie wyższy niż średnia dla krajów UE (63%). Natomiast udział kobiet na stanowiskach kierowniczych w Polsce jest już znacznie wyższy niż średnia unijna (43% vs. 35%). W Polsce w 2021 r. łącznie 459 tys. kobiet pracowało na stanowisku kierowniczym, a niemal co trzecia z nich – w sektorze handlu (126 tys.). Drugą i trzecią w kolejności pod tym względem branżą są administracja publiczna (52 tys.) i przemysł (47 tys.).

Poziom luki płacowej między kobietami a mężczyznami w ostatnich 20 latach wahał się w Polsce między 4 a 15%. W 2021 r. była na poziomie 4,5%, podczas gdy w Unii Europejskiej wartość ta kształtowała się na poziomie 12,7%. Warto jednak pokreślić, że średnie wynagrodzenia obydwu płci są zróżnicowane w zależności od wykonywanych zawodów. W 2020 r. kobiety pracujące jako przedstawicielki władz publicznych, wyższe urzędniczki lub kierowniczki zarabiały średnio 9045 zł brutto, a pracowniczki wykonujące prace proste – 3359 zł.

Aby zapewnić kobietom w pełni równe szanse na rynku pracy, konieczne jest rozwijanie systemu instytucjonalnej opieki nad dziećmi, poprzez zwiększenie dostępności placówek opiekuńczych, dbanie o ich jakość oraz zachęcanie ojców do większego zaangażowania w opiekę nad dziećmi. W celu zwalczania stereotypów i dyskryminacji kobiet, należy prowadzić kampanie informacyjne w mediach społecznościowych i tradycyjnych, promować kobiety odnoszące sukcesy, wprowadzać programy edukacyjne w szkołach i wykorzystać organizacje trzeciego sektora w celu popularyzacji neutralizujących dyskryminację praktyk. Konieczne jest również promowanie zawodów, w których kobiety są słabo reprezentowane, jako otwartych dla obu płci.

Badania rynku pracy dotyczyły również gorącego w ostatnich miesiącach tematu, czyli sztucznej inteligencji. 59% organizacji zadeklarowało, że nie planuje żadnej redukcji zatrudnienia wynikającej z rozwoju sztucznej inteligencji, a 13% wręcz planuje zwiększenie zespołów. Rozwój narzędzi opartych na sztucznej inteligencji ma również ograniczony wpływ na modele operacyjne polskich przedsiębiorstw, aż 43% firm nie planuje żadnych zmian w tym obszarze, a kolejne 19% ma nieokreśloną opinię. Spośród organizacji, które planują podjąć konkretne działania, największy odsetek (21%) wskazuje na większą elastyczność w formie zatrudnienia, taką jak współpraca na zasadach projektowych. Zaawansowane rozwiązania, takie jak delegowanie powtarzalnych zadań do sztucznej inteligencji, skracanie czasu pracy lub przejście na czterodniowy tydzień pracy są wskazywane przez znikomy odsetek badanych organizacji. Aktualnie 13% firm jest na etapie analizy możliwych zmian wynikających z rozwoju narzędzi opartych na sztucznej inteligencji. Według ankietowanych, osoby związane z obsługą klienta, produkcją przemysłową oraz marketingiem i komunikacją są najbardziej narażone na zastąpienie przez rozwój sztucznej inteligencji.

Raport przygotowany przez PARP przedstawia syntetyczne wyniki aktualnych badań i analiz dotyczących polskiego i międzynarodowego rynku pracy. To cykliczna comiesięczna publikacja, którą Agencja przygotowuje na potrzeby Rady Programowej ds. Kompetencji koordynującej działanie systemu Sektorowych Rad ds. Kompetencji.