Zrównoważony rozwój w praktyce. Jak firmy mogą zyskać na wdrożeniu GOZ dzięki wsparciu PARP?

Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) to model biznesowy, który koncentruje się na zminimalizowaniu odpadów oraz efektywnym wykorzystaniu zasobów poprzez ich wielokrotne użytkowanie, recykling i odzysk. Jej celem jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i poziomu wykorzystania energii. W GOZ każdy materiał jest traktowany jako surowiec do ponownego wykorzystania.

Przewodnik „Współpraca na rzecz transformacji GOZ” , powstały ze środków Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej, dostarcza kluczowe wskazówki, które mają pomóc przedsiębiorcom i instytucjom w przekształceniu ich działalności na model cyrkularny. PARP nie tylko stawia na edukację w tym zakresie, lecz także informuje o dostępnych konkursach, dzięki którym transformacja w kierunku zrównoważonego rozwoju staje się realna i dostępna dla firm w całej Polsce.

Model GOZ zarówno przyczynia się do ochrony środowiska, jak i przynosi firmom wymierne korzyści. Dzięki wdrażaniu zasad cyrkularności przedsiębiorstwa mogą:

· obniżyć koszty operacyjne poprzez minimalizację odpadów, lepsze zarządzanie surowcami i optymalizację procesów produkcyjnych;

· zwiększyć swoją innowacyjność, wprowadzając nowe modele biznesowe, takie jak regeneracja, recykling czy ponowne wykorzystanie produktów;

· zwiększyć odporność na kryzysy surowcowe, co staje się coraz ważniejsze w obliczu globalnych zawirowań rynkowych.

Współpraca międzysektorowa odgrywa istotną rolę w transformacji w kierunku GOZ. Jak podkreślono w publikacji PARP, sukces wdrażania zasad obiegu cyrkularnego zależy od efektywnej współpracy między firmami, instytucjami publicznymi i ośrodkami badawczo-rozwojowymi. Partnerstwa te umożliwiają wymianę wiedzy i doświadczeń oraz wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań, co przyspiesza proces adaptacji do wymagań związanych z GOZ. Przykłady z raportu pokazują, że współpraca międzysektorowa pozwala firmom na lepsze wykorzystanie zasobów i wdrażanie nowych modeli biznesowych, które są bardziej zrównoważone i konkurencyjne. Dzięki wsparciu instytucji publicznych przedsiębiorstwa mogą skorzystać z doradztwa, finansowania oraz dostępu do narzędzi wspomagających proces transformacji.

PARP aktywnie wspiera firmy w transformacji w kierunku GOZ poprzez realizację licznych naborów umożliwiających finansowanie oraz doradztwo. W ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej 2021-2027 dostępne są następujące działania:

· „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP” to nabór, który obejmuje opracowanie modelu biznesowego GOZ-transformacji oraz jego wdrożenie, a dofinansowanie w ramach etapu I przeznaczone jest na zakup usług doradczych od zewnętrznych ekspertów. Przedsiębiorcy mają również możliwość skorzystania z narzędzia autodiagnozy, aby ocenić swój potencjał w zakresie transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Wnioski można składać do 3 kwietnia 2025 r.

· „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP, Etap II” jest skierowany do firm, które w I etapie działania opracowały projekt modelu biznesowego GOZ, a ten został zatwierdzony przez PARP. Firmy mogą uzyskać wsparcie na wdrożenie modelu biznesowego, który minimalizuje odpady i zwiększa efektywność zasobów. Dofinansowanie w tym etapie może wynosić nawet 3,5 mln zł. Wnioski należy składać do 19 grudnia 2024 r.

· „Akademia Transformacji Cyrkularnej dla Biznesu” to program oferujący warsztaty, spotkania eksperckie, wizyty studyjne oraz bezpłatne usługi konsultacyjne. Inicjatywa umożliwia również zaprezentowanie swoich produktów i usług podczas European Sustainability Congress 2024 w ramach Circular Week 2024 – wydarzenia promującego koncepcje cyrkularne w Polsce i Europie.

W ramach Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego zainteresowani mogą skorzystać z konkursu „GOZ – to się opłaca”, którego celem jest wsparcie przedsiębiorstw w rozwijaniu kompetencji w zakresie zielonej ekonomii, koncentrującej się na niskiej/zerowej emisyjności i gospodarce o obiegu zamkniętym (GOZ). Konkurs ma na celu popularyzację najlepszych rozwiązań związanych z GOZ, w tym produktów i modeli biznesowych, które przynoszą korzyści środowiskowe, ekonomiczne, społeczne i zarządcze. Nabór potrwa do 31 stycznia 2027 r.

Pierwsze firmy już zrealizowały projekty w ramach naboru „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP – Etap I” z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej. Każda z nich opracowała model biznesowy GOZ-transformacji. Wśród tych znalazły się takie przedsiębiorstwa jak: BRYK, Polska Korporacja Recyklingu, SPOŁEM POWSZECHNA SPÓŁDZIELNIA SPOŻYWCÓW w Siedlcach czy Odysseya Yachts.

Elementem projektu każdej ze wskazanych firm była dogłębna analiza procesów i strategii pod kątem zasad GOZ. Firmy w opracowanym modelu przedstawiły m. in. zagadnienia dotyczące przeprowadzenia audytu działalności w kontekście idei nurtu GOZ w aspekcie m.in. technologicznym i produkcyjnym, organizacyjnym, logistycznym. W ramach usług doradczych firmy uwzględniły identyfikację głównych obszarów do poprawy w myśl GOZ, identyfikację technologii oraz określenie potencjalnych możliwości współpracy z innymi przedsiębiorstwami.

Unia Europejska wyznaczyła gospodarkę o obiegu zamkniętym jako kluczowy element swojej polityki ekologicznej, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku.¹ Globalne zainteresowanie tym modelem gospodarki wynika z rosnącego zapotrzebowania na surowce, które są wykorzystywane coraz efektywniej. Zgodnie z raportem „Globalne Perspektywy Zasobów 2024” wydobycie surowców na całym świecie może wzrosnąć o 60% w porównaniu z poziomem z 2020 roku.² To dramatyczne prognozy, które wymuszają przejście na GOZ, aby zminimalizować negatywne skutki środowiskowe związane z nadmierną eksploatacją zasobów naturalnych.

Obecnie globalna gospodarka zużywa ponad 100 miliardów ton surowców rocznie, z czego jedynie około 8,6%³ jest ponownie używane. To pokazuje skalę marnowanego potencjału, który można wykorzystać, wdrażając model cyrkularny. Skuteczne strategie związane z recyklingiem, ponownym zastosowaniem materiałów oraz zamknięciem cyklu produkcji może znacznie zwiększyć efektywność gospodarowania zasobami, co ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju na globalną skalę.