ESG – obowiązek czy szansa? Jak zrównoważony rozwój może napędzać biznes

ESG (Environmental, Social, Governance) to koncepcja odnosząca się do trzech kluczowych obszarów, które firmy muszą uwzględniać w swojej działalności, aby działać w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Termin ten jest często używany w kontekście inwestycji odpowiedzialnych społecznie oraz oceny ryzyka i wpływu firm na otoczenie. ESG stanowi podstawę do analizy i raportowania zrównoważonego rozwoju.

1. Środowisko (Environmental) – obejmuje działania firmy mające na celu ochronę środowiska, takie jak redukcja emisji CO₂, zrównoważone zarządzanie zasobami, oszczędność energii czy wdrażanie Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (GOZ). Dzięki takim działaniom firmy mogą zmniejszyć swój ślad węglowy, obniżyć koszty operacyjne i przygotować się na przyszłe regulacje klimatyczne.

2. Społeczeństwo (Social) – to wszystko to, co dotyczy wpływu firmy na pracowników, społeczności i klientów. Chodzi o takie kwestie jak prawa człowieka, warunki pracy, różnorodność i inkluzywność, bezpieczeństwo oraz odpowiedzialność społeczna. Firmy, które dbają o swoich pracowników i relacje ze społecznościami lokalnymi, budują lojalność i zaufanie, co pozytywnie wpływa na długoterminowy rozwój.

3. Zarządzanie (Governance) – to zasady związane z zarządzaniem firmą. Transparentność, etyka biznesowa, przeciwdziałanie korupcji i zarządzanie ryzykiem. Firmy, które wdrażają dobre praktyki zarządzania, są bardziej odporne na ryzyko oraz budują reputację jako etyczne i godne zaufania.

– Wdrażanie zasad ESG to nie tylko odpowiedź na wymagania regulacyjne, ale przede wszystkim strategiczna inwestycja w przyszłość firmy. To transformacja organizacyjna, której fundamentem jest edukacja i zaangażowanie wszystkich struktur przedsiębiorstwa. Działania na rzecz zrównoważonego rozwoju wzmacniają konkurencyjność, budują zaufanie klientów i partnerów, a także otwierają dostęp do nowych źródeł finansowania. PARP wspiera przedsiębiorców w tej transformacji, dostarczając im narzędzia i wiedzę niezbędną do osiągania celów środowiskowych, społecznych i zarządczych – podkreśla Izabela Fiszer, zastępca dyrektora Departamentu Internacjonalizacji Przedsiębiorstw w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Dla firm z sektora MŚP wdrażanie ESG może wydawać się skomplikowane, ale jego znaczenie stale rośnie, szczególnie w świetle nowych regulacji prawnych, takich jak Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Dyrektywa ta nakłada obowiązek raportowania działań związanych ze zrównoważonym rozwojem na coraz większą liczbę firm. W przyszłości obowiązek ten obejmie również wybrane małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Firmy będą musiały raportować zgodnie z jednolitymi standardami europejskimi, które uwzględniają szeroki zakres wskaźników dotyczących wpływu na klimat, środowisko, prawa człowieka, a także kwestie pracownicze i ład korporacyjny. Raportowanie ma obejmować nie tylko to, jak działalność firmy wpływa na środowisko i społeczeństwo, ale również jak zmiany klimatyczne, społeczne i regulacyjne mogą wpływać na samą firmę. Dyrektywa CSRD ma na celu dostarczenie bardziej przejrzystych, wiarygodnych i porównywalnych danych o działaniach firm na rzecz zrównoważonego rozwoju, co wspiera cele klimatyczne i społeczne UE.

Pierwszym obowiązkiem raportowym wynikającym z wdrożenia CSRD w Polsce na rok 2024 r. objęte zostały największe spółki, które dotychczas wypełniały obowiązek raportowy narzucony tzw. dyrektywą NFRD (Non-Financial Reporting Directive). Sprawozdanie za rok 2025 r. będą musiały złożyć także przedsiębiorstwa, które spełniają co najmniej dwa z trzech kryteriów: zatrudniają ponad 250 pracowników, osiągają przychody netto powyżej 40 mln euro rocznie lub posiadają aktywa o wartości przekraczającej 20 mln euro. Obowiązek raportowania za rok 2026 r. obejmie małe i średnie spółki notowane na giełdzie. Dla MŚP przewidziano jednak uproszczony zakres raportowania oraz możliwość opóźnienia do 2028 roku, co ma zapewnić im czas na dostosowanie się do wymogów.

ESG to nie tylko obowiązek wynikający z regulacji prawnych, takich jak Dyrektywa CSRD, ale także szansa na rozwój i budowę trwałych relacji z interesariuszami. Firmy, które zdecydują się na wprowadzenie proekologicznych, społecznych i odpowiedzialnych praktyk, zyskują nie tylko w oczach konsumentów, ale także swoich partnerów biznesowych. W dzisiejszym świecie coraz więcej osób i firm zwraca uwagę na to, jak przedsiębiorstwa prowadzą swoją działalność – ich podejście do środowiska, etyki, czy zarządzania. Odpowiedzialność społeczna i dbałość o środowisko to cechy, które budują zaufanie, co przekłada się na większą lojalność klientów i atrakcyjność na rynku.

Warto zauważyć, że wdrażanie działań proekologicznych, takich jak energooszczędność, redukcja odpadów czy efektywne gospodarowanie zasobami, pozwala obniżyć koszty operacyjne, zwiększając m. in. rentowność firmy.

Co więcej, instytucje finansowe coraz częściej dostrzegają wartość w przedsiębiorstwach, które stawiają na zrównoważony rozwój. Firmy realizujące cele ESG mogą liczyć na preferencyjne warunki finansowania, takie jak niższe oprocentowanie kredytów czy dostęp do specjalistycznych funduszy wspierających innowacje ekologiczne.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oferuje różnorodne programy wsparcia, które pomagają firmom rozwijać się w sposób zrównoważony, uwzględniając kwestie ekologiczne, społeczne i zarządcze (ESG).

Do 19 marca 2025 r. trwa nabór do działania „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP, Etap II – Wdrożenie modelu biznesowego GOZ-transformacji”. Jest on skierowany do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) prowadzących działalność gospodarczą na terenie Polski Wschodniej, które w ramach I etapu opracowały model biznesowy GOZ-transformacji zatwierdzony przez PARP. W ramach II etapu działania wsparcie można przeznaczyć na projektowanie i przeprowadzanie prac, które dostosują firmę do wdrożenia nowego modelu biznesowego GOZ-transformacji, na zakup oraz wdrażanie nowoczesnych technologii, inwestycje w zakup maszyn przyjaznych dla środowiska czy szkolenia i przekwalifikowanie pracowników w celu adaptacji do nowych procesów wprowadzanych w przedsiębiorstwie. Maksymalna kwota dofinansowania projektu wynosi 3,5 mln zł. Nabór jest realizowany w ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW).

Program „GOZ – to się opłaca” w ramach Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (FERS) to doskonała okazja dla przedsiębiorstw, które chcą rozwijać kompetencje w zakresie zielonej gospodarki. Konkurs wspiera firmy w obszarze niskiej/zerowej emisji oraz gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), promując najlepsze rozwiązania ekologiczne. W ramach inicjatywy przedsiębiorcy mają dostęp do szeregu szkoleń skupiających się na kluczowych aspektach zielonej ekonomii, które obejmują szeroki zakres tematów, od podstaw transformacji z gospodarki liniowej na model obiegu zamkniętego, po zaawansowane strategie poszukiwania innowacyjnych, zrównoważonych modeli biznesowych. Dodatkowo, uczestnicy programu mogą korzystać z indywidualnego doradztwa, które jest nieocenione przy praktycznym wdrażaniu nowych rozwiązań i adaptacji do dynamicznie zmieniającego się środowiska biznesowego. Ta kompleksowa oferta ma zapewnić przedsiębiorcom realne ułatwienie przejścia na bardziej ekologiczne i zrównoważone praktyki biznesowe. Udział w szkoleniach i doradztwie poszkoleniowym jest w 100% finansowany ze środków UE, co oznacza, że uczestnicy nie ponoszą żadnych opłat. W ramach konkursu można skorzystać z usług 8 podmiotów oferujących szkolenia, a wnioski są przyjmowane do 31 stycznia 2027 r.

„Akademia Transformacji Cyrkularnej dla Biznesu” to program edukacyjny dla przedsiębiorców, którego celem jest zwiększenie wiedzy i kompetencji przedsiębiorstw do transformacji w kierunku GOZ, prezentacja najlepszych praktyk w tym zakresie oraz wsparcie w nawiązywaniu partnerstw biznesowych na rzecz rozwiązań cyrkularnych. W ramach projektu przewidziane są warsztaty, spotkania eksperckie, wizyty studyjne, działania sieciujące oraz usługi informacyjno-konsultacyjne świadczone przed ekspertów m.in. z obszaru GOZ. Działania te adresowane są do przedsiębiorców z terenu Polski Wschodniej, tzn. woj. lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego oraz części woj. mazowieckiego (bez Warszawy i otaczających ją powiatów).

Przedsiębiorcy, którzy chcieliby zacząć wdrażać założenia zrównoważonego rozwoju do swojej firmy, mogą także wziąć udział w kursie Akademii PARP „Zrównoważony rozwój w MŚP”. Dzięki udziałowi w kursie można dowiedzieć się, czym jest zrównoważony rozwój oraz dlaczego jego znaczenie biznesowe wzrasta, jakie są obszary wpływu przedsiębiorstwa na środowisko i społeczeństwo, które branże są sektorami podwyższonego ryzyka w kontekście zrównoważonego rozwoju, jak przeprowadzać analizy korzyści i ryzyka środowiskowego i społecznego oraz czym jest raportowanie niefinansowe. Kurs jest bezpłatny i dostępny online, a jego ukończenie umożliwia uzyskanie certyfikatu bez wychodzenia z domu.

ESG to nie tylko wymóg prawny, ale i szansa na realny wzrost oraz poprawę konkurencyjności. Dzięki programom wsparcia takim jak te oferowane przez PARP, przedsiębiorcy mają dostęp do narzędzi, które umożliwiają im skuteczną transformację w kierunku bardziej zrównoważonych modeli biznesowych.