Kryzysy są nieodłączną częścią prowadzenia działalności gospodarczej. Niezależnie od tego, czy są wynikiem zjawisk globalnych, jak pandemia czy inflacja, czy lokalnych problemów branżowych, każde trudności stawiają przedsiębiorców przed wyzwaniami i dylematami. W obliczu tych problemów kluczowe staje się odpowiednie wsparcie, które pozwala firmom nie tylko przetrwać, ale i zachować perspektywy rozwoju.
Kraje europejskie opracowały różnorodne mechanizmy, które pomagają firmom radzić sobie w trudnych czasach. Raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) „Analiza stanu rozwiązań dotyczących zastosowania mentoringu jako formy wsparcia przedsiębiorców w trudnościach w krajach Unii Europejskiej” zwraca uwagę na różnorodne metody wsparcia przedsiębiorców i pokazuje najlepsze praktyki tworzące się wokół idei mentoringu. W raporcie analizowane są również obecne wyzwania MŚP zarówno w Polsce, jak i w Europie.
Na jakie wsparcie można liczyć w krajach nordyckich?
Finlandia i Dania wyróżniają się na tle Europy, dzięki bardzo wysokim standardom w zakresie wsparcia przedsiębiorców mierzących się z trudnościami. Jak wynika z raportu PARP, oba kraje dysponują rozbudowanymi i skutecznymi systemami pomocy opartymi na mentoringu i doradztwie.
W Finlandii działa program Early Warning Finland, który oferuje przedsiębiorcom wsparcie za pośrednictwem 22 regionalnych centrów biznesowych obsługiwanych przez 60 doświadczonych koordynatorów. W przypadku potrzeby bardziej specjalistycznej pomocy, regionalni koordynatorzy kierują przedsiębiorców do mentorów lub innych ekspertów (np. psychologów), którzy pomagają opracować skuteczne strategie wyjścia z kryzysu.
Z kolei w Danii od lat funkcjonuje program Early Warning Denmark, uznany przez Komisję Europejską za referencyjny model wsparcia. Realizując system wczesnego ostrzegania przeprowadza się pogłębione diagnozy kondycji MŚP i identyfikuje problemy, z którymi mierzą się przedsiębiorstwa. Duńskie firmy mogą liczyć na pomoc prawną i program mentoringowy obejmujący m.in. kwestie zarządzania, księgowości, budowania strategii.
Jak wyglądają programy wsparcia w krajach śródziemnomorskich?
Niektóre kraje południowej Europy wypracowały własne, innowacyjne podejścia do wsparcia przedsiębiorców w trudnej sytuacji, stawiając na połączenie nowoczesnych narzędzi cyfrowych, profesjonalnego mentoringu oraz elastycznych ścieżek pomocy. Co ciekawe, Grecja, Hiszpania i Włochy były krajami pilotażowymi, które testowały duński model pomocy przedsiębiorcom w latach 2016–2019. Model ten był testowany również w Polsce.
W Grecji w ramach inicjatywy Early Warning Europe udzielono bezpłatnego wsparcia ponad 1100 firmom przeżywającym trudności, które w większości dzięki pomocy mogły dalej funkcjonować na rynku, oferując miejsca pracy i płacąc podatki. W Grecji powstał również ogólnokrajowy program wsparcia dla przedsiębiorstw w trudnościach finansowych Early Warning Greece. Program ten rozpoczął się na przełomie 2024/2025 roku pilotażem, który w pierwszym etapie obejmie przedsiębiorców z regionu Attika. Greckie Ministerstwo Gospodarki i Finansów udostępniło dedykowaną platformę cyfrową w ramach mechanizmu Early Warning Greece oraz rozbudowało sieć wsparcia dla przedsiębiorców w kryzysie o kolejnych partnerów, którymi są lokalne punkty wsparcia działające przy izbach handlowych oraz firmy doradcze i kancelarie prawne.
Z kolei w Hiszpanii wsparcie dla przedsiębiorstw oferuje kilka organizacji, zarówno na poziomie ogólnokrajowym, jak i lokalnym, nie skupiając się jednak tylko i wyłącznie na firmach znajdujących się w kryzysie. Aby uzyskać bezpłatną pomoc, przedsiębiorcy mogą skorzystać m.in. z programu HelpEmpresa, który oferuje usługę kompleksowej diagnozy i doradztwa biznesowego, towarzysząc firmom, aby z biegiem czasu były bardziej odporne na kryzysy i rentowne. Celem jest zapewnienie właścicielom firm najlepszych narzędzi i wiedzy, które pomogą im rozwinąć biznes.
Co oferuje model zachodnioeuropejski?
Holandia była pierwszym krajem, który opracował własny system wsparcia przedsiębiorców, a prace nad nim rozpoczęły się już ponad 40 lat temu. Stanowił on inspirację dla modelu Early Warning. Holandia wyróżnia się wszechstronnym podejściem do wsparcia przedsiębiorców. Wdraża mechanizmy wspierające zachowanie przedsiębiorczości i wydajności oraz utrzymanie zatrudnienia w funkcjonujących na rynku firmach, oferując konkretną i wczesną pomoc w kłopotach. Dzięki organizacji Geldfit przedsiębiorcy mogą uzyskać pomoc w postaci współpracy z doradcą ds. przedsiębiorczości, w celu znalezienia rozwiązań pasujących do konkretnej sytuacji danej firmy. Jeśli przedsiębiorca, który zgłosił się do Geldfit wymaga pomocy w zakresie mentoringu czy też coachingu, zostaje skierowany do OKB Soundboard.
Z kolei w Belgii wsparcie dla przedsiębiorców oferuje organizacja DYZO, której zadaniem jest pomoc właścicielom MŚP w przezwyciężaniu trudnych okresów w działalności gospodarczej. Poza świadczeniem mentoringu udziela wsparcia prawnego i psychologicznego, pomaga zadłużonym przedsiębiorcom, asystuje przy upadłościach i sądowych postępowaniach restrukturyzacyjnych. Do DYZO mogą zgłosić się także osoby, które poszukują wsparcia przy ponownym uruchomieniu firmy.
Jaką pomoc uzyskamy w Polsce?
Polska była jednym z czterech krajów pilotażowych, obok Hiszpanii, Grecji i Włoch, które testowały duński model pomocy przedsiębiorcom w latach 2016–2019. Za program pilotażowy była odpowiedzialna Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oraz Fundacja Firmy Rodzinne (FFR). W Polsce ze wsparcia skorzystało 946 właścicieli firm. Międzynarodowa współpraca pozwoliła wypracować autorskie rozwiązania związane ze szkoleniem mentorów i prowadzeniem procesu mentoringu.
Mimo, że projekt Early Warning Europe się zakończył, Fundacja Firmy Rodzinne kontynuuje działalność w zakresie wspierania firm w kryzysie i oferuje bezpłatny mentoring dla przedsiębiorców w trudnościach, którzy nie mogliby samodzielnie opłacić takiej usługi. Fundacja od wielu lat angażuje się w mentoring dla firm w kryzysie, realizowany pro bono przez doświadczonych właścicieli firm i specjalistów ds. biznesu. Dzięki jej działaniom przedsiębiorstwa mogą korzystać z pomocy, wiedzy oraz doświadczeń innych firm rodzinnych. W sektorze pozarządowym organizacja jest postrzegana jako lider w zakresie wspierania firm rodzinnych oraz w dziedzinie mentoringu w Polsce.
Z perspektywy europejskich doświadczeń widać, że skuteczna pomoc przedsiębiorcom w kryzysie wymaga elastycznych i dostosowanych do lokalnych realiów rozwiązań. Modele stosowane w krajach nordyckich, południowej Europie czy zachodniej Europie stanowią inspirację, która może pomóc w dalszym rozwijaniu krajowego systemu wsparcia w Polsce. Prace nad wdrożeniem efektywnych narzędzi, takich jak mentoring i doradztwo, są krokiem w stronę stworzenia programu, który będzie skutecznie pomagał polskim przedsiębiorcom przejść przez trudne okresy, zapewniając im jednocześnie możliwość dalszego rozwoju.
Raport „Analiza stanu rozwiązań dotyczących zastosowania mentoringu jako formy wsparcia przedsiębiorców w trudnościach w krajach Unii Europejskiej ” dostępny jest na stronie PARP.
Raport przygotowany w ramach projektu „Mentoring dla firm w trudnościach jako metoda podnoszenia kompetencji przedsiębiorczych” z Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego.
Więcej informacji o wsparciu dla przedsiębiorców w trudnościach można znaleźć na stronie PARP.
Kontakt dla mediów
e-mail: media@parp.gov.pl
