Światowy Dzień Wody. Fundusze Norweskie umożliwiają ograniczenie zanieczyszczenia środowiska wodnego

Światowy Dzień Wody, obchodzony corocznie 22 marca, został powołany w ramach Agendy 21, podczas konferencji Szczyt Ziemi 1992 (UNCED) w Rio de Janeiro w Brazylii. Każdego roku odbywa się pod innym hasłem. Światowy Dzień Wody 2023 ma na celu przyspieszenie zmian na rzecz rozwiązania kryzysu wodnego i sanitarnego. Przypomina, że woda wpływa na wszystkich, dlatego wszyscy muszą podjąć działania. Ponadto obchody tegorocznego Światowego Dnia Wody rozpoczną Konferencję Wodną ONZ 2023, która będzie trwać od 22 do 24 marca w Nowym Jorku.

Warto podkreślić, że każdego roku na choroby związane z nieodpowiednimi zasobami wody, słabymi warunkami sanitarnymi i złą higieną umierają miliony ludzi, a przede wszystkim dzieci. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych, wraz z rosnącą liczbą ludności, problem z dostępem do wody pitnej będzie się pogłębiał, a globalne zapotrzebowanie na wodę do 2050 roku wzrośnie o 20-30%. Jednocześnie dane pokazują, że rządy muszą pracować średnio cztery razy szybciej, aby na czas zrealizować Cel 6 Zrównoważonego Rozwoju: Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi.

Projekty dotyczące tzw. niebieskiego wzrostu, czyli dążenia do zapewnienia najbardziej wydajnego i zrównoważonego wykorzystania zasobów wód i wybrzeży, otrzymały wsparcie z wdrażanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości schematu „Innowacje w obszarze wód śródlądowych lub morskich – Blue Growth”. Mogły wziąć w nim udział firmy z sektora MŚP, a dofinansowanie z Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014–2021 wynosiło maksymalnie 2 miliony euro. Celem schematu jest zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorców prowadzących działalność w obszarze wód śródlądowych, morskich lub ich bezpośredniego otoczenia poprzez działania prowadzące do wdrożenia w przedsiębiorstwie innowacyjnych procesów, produktów, usług lub rozwiązań. Projekty w ramach tego schematu mogą jednocześnie przyczyniać się do ograniczenia zanieczyszczenia wód i ich otoczenia.

Dofinansowanie w wysokości ponad 717 tys. euro otrzymała m.in. stanica wodna STRANDA położona na Jeziorze Kisajno w odległości kilometra od centrum Giżycka. Obejmuje ona przystań jachtową dla 200 jednostek, tawernę oraz domki turystyczne. To odnowiona stanica z lat 70. Celem projektu było przywrócenie w pełni działalności z dawnych lat i wydłużenie sezonu turystycznego poprzez uruchomienie takich usług jak wypoczynek z możliwością nauki żeglowania czy organizacja obozów i szkółek żeglarskich. W ramach projektu zwiększono liczbę miejsc noclegowych. Wybudowano 12 domków rybaka nazwanych Studiami Valhalla. Ponadto projekt obejmował: wzniesienie budynku technicznego wraz z systemem do opróżniania toalet z jachtów, modernizację portowych sanitariatów z nową przepompownią, zagospodarowanie terenu, modernizację pomostów i budowę slipu, zakup platformy pływającej do nauki wędkowania oraz instalację paneli fotowoltaicznych wraz ze słupkami do ładowania jednostek o napędzie elektrycznym. Inwestycje pozwoliły na wprowadzenie trzech pakietów turystycznych, obejmujących usługi z obszaru turystyki wodnej, w tym m.in. naukę wędkowania, warsztaty kulinarne, warsztaty krajoznawcze, połowy na kutrze oraz wycieczki krajoznawcze Szlakiem Wielkich Jezior. Priorytetem w konstrukcji programów pobytu w stanicy jest edukacja ekologiczna i idea ochrony wód przed szkodliwym działaniem turystyki wodnej. Inwestycja w nowoczesną infrastrukturę portową i okołoportową pozwoliła na wprowadzenie turystyki innowacyjnej i przyjaznej środowisku, w tym na ograniczenie wpływu działalności firmy na środowisko poprzez obniżenie rocznej emisji CO² o 78 ton i zużycia energii ze źródeł konwencjonalnych o 0.08 GWh.

Wsparcie w wysokości ponad 541 tys. euro z Funduszy Norweskich otrzymała również firma WTW Poland, która projektuje i wytwarza turbiny wodne wykorzystywane na wodach śródlądowych oraz produkuje sprzęt mechaniczny i elektryczny do małych elektrowni wodnych. W ramach projektu na rynek wprowadzona zostanie grupa nowych turbin Kaplana na wysokie spiętrzenia, które znajdą zastosowania w małych elektrowniach wodnych. Turbiny mają charakteryzować się najwyższą na rodzimym rynku sprawnością hydrauliczną oraz podwyższonym współczynnikiem szybkobieżności przy niskim współczynniku kawitacji. Te funkcjonalności pozwolą obniżyć koszty inwestycji w elektrownie o 5%, przedłużając jednocześnie żywotność turbin o 2-3 lata. Projekt obejmuje prace rozwojowe, budowę hali produkcyjnej oraz zakup maszyn do produkcji nowych turbin. Bardziej efektywne procesy produkcyjne pozwolą ograniczyć zużycie energii w zakładzie produkcyjnym o ok. 8,2 MWh oraz emisję CO² o 6,35 ton rocznie.

Beneficjentem schematu „Innowacje w obszarze wód śródlądowych lub morskich – Blue Growth” jest także firma Agnieszka Chorzela, która dostała 342,9 tys. euro dofinansowania na projekt „Organizacja przystani portowej zasilanej z OZE na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich”. Firma podkreśla, że nowoczesna marina, poza zapewnieniem bezpiecznego miejsca postojowego dla wpływających jachtów, musi zapewnić podstawowe urządzenia sanitarne i odbiór nieczystości, możliwość zatankowania paliwa, wody pitnej, dostęp do prądu, wykonanie drobnych napraw, a także możliwość spędzenia czasu wolnego. Projekt ma na celu organizację takiego właśnie portu śródlądowego położonego na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich nad brzegiem jeziora Tajty, który pozwoli na cumowanie 18 jednostek pływających. Wykonana zostanie profesjonalna przystań, na którą złożą się: slip do wodowania łodzi, pomosty brzegowe i pływające, a także infrastruktura noclegowa w postaci namiotów z łazienką, aneksem kuchennym, balią ogrodową i altaną. Projekt pozwoli na racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi, ponieważ przystań w innowacyjny sposób będzie zasilana energią pozyskiwaną z OZE, tj. paneli fotowoltaicznych zainstalowanych na pomostach pływających. Technologia ta zapewni samowystarczalność energetyczną obiektu oraz przyczyni się do zbudowania przewagi konkurencyjnej na rynku turystyki wodnej i śródlądowej. Ponadto klienci będą mogli ładować akumulatory „zieloną” energią. Realizacja projektu obniży emisję CO² o 11 ton rocznie. Co istotne, pomosty pływające nie mają sztywnego połączenia z dnem jeziora, zatem elastycznie dostosowują się do zmian powierzchni wody i mogą być instalowane na niemal każdym akwenie wodnym – niezależnie od różnic w głębokości dna. Rozwiązanie to nie wykazuje negatywnego wpływu na wody powierzchniowe i podziemne, a także nie ingeruje w istniejący na dnie zbiornika ekosystem. Panele fotowoltaiczne mają natomiast zwiększoną wydajność dzięki refleksyjnemu odbiciu światła od wody.

Schemat „Innowacje w obszarze wód śródlądowych lub morskich – Blue Growth” jest realizowany w ramach programu „Rozwój przedsiębiorczości i Innowacje” finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021.